Algemene beschrijving Hollandstellung

Knokke Heist - Westkapelle - Lapscheure - Moerkerke - Middelburg - Maldegem - Sint Laureins- Adegem - Eeklo - Lembeke - Oosteeklo - Ertvelde - Kluizen - Gent - Assenede - Sint Kruis Winkel - Mendonk - Zaffelare - Eksaarde - Moerbeke Waas - Sinaai - Kemzeke - Stekene - Sint Gillis Waas - Vrasene

Structuren WO II in directe omgeving Hollandstellung (Zweitestellung): Knokke Heist - Maldegem - Sint Laureins- Philippine (NL) - Sas Van Gent (NL) - Sluiskil (NL)

Wat voorafging aan de loop van de Hoofdstelling van de Hollandstelling was te zoeken op grondgebied Sint Gillis Waas. Op dit gedeelte van de bunkerlijn is er enkel nog sprake van een hoofdstelling met zeer beperkt iets achteruit soms nog eens een commandobunker.

De Hollandstellung - Inventarisatie van deze bunkerlinie op grondgebied Vrasene

Men schrijft algemeen dat de regio vanaf Mendonk vanaf de Sassevaart tot Vrasene tegen de Duitse bunkerlijn van Steendorp Vrasene (Westabschnitt) minder uitgebouwd was. Zelf blijf ik er wat van overtuigd dat dit een vals beeld is. De zone tussen kanaal Gent-Terneuzen te Mendonk en Vrasene was effectief minder uitgebouwd maar dit is zeker nooit effectief zo de bedoeling geweest. Omdat in deze zone de noordkant nogal beveiligd was door menig overstromingsgebied en maar een beperkt aantal doorgangen die dan ook nog eens ondermijnd waren, was de kans ook klein dat er ooit een geallieerde inval over dit gebied zou komen. Allicht heeft men daarom de uitbouw van de linie op deze zone tot het laatst uitgesteld. Het feit dat dus de linie op dit gebied nooit zwaar is uitgewerkt geweest heeft dus meer te maken met een voor de Duitse Bezetter te vroeg geëindigde oorlog. Ook in deze zone zijn alle bunkers gebouwd door de Duitse Landmacht in de typische betonstenen. Ook valt het op dat er nog zeer weinig variatie in types van bunkers optreedt. In het algemeen vindt men er alleen nog manschappenbunkers of observatie-manschappenbunkers terug met meestal op het dak een verschansing.

Op grondgebied Vrasene sluiten de bunkers opnieuw direct aan bij de rest van de lijn teruggevonden op Sint Gillis Waas. Toch is ook Vrasene amper nog een schim van wat er ooit werd gebouwd. Vanaf Sint Gillis Waas wordt de noord- en oostgrens nog altijd gevormd door de waterloop "Watergang" die op dit grondgebied mogelijks al een andere locale naam draagt. Voor zover teruggevonden, zijn er geen bunkers van de Hollandstellung meer terug te vinden oostelijk van de zuidelijke aftakking van deze waterloop ter hoogte van een op luchtfoto duidelijk zichtbaar waterzuiveringstation. Een kleine kilometer verder stuit je volop op de bunkerlijn Steendorp - Vrasene, eveneens van Duitse origine, dewelke van Vrasene (huidige haven Antwerpen) loopt tot het fort van Steendorp. Dit is tevens ook het eindpunt van dit stuk van de Hollandstellung. Ook hier zijn alle bunkers die men terugvindt opgetrokken in betonstenen, een soort Prefab betonblokken.

Bij de inventarisatie uitgevoerd in 1921 telde men op grondgebied Vrasene 6 manschappenbunkers. Ook in 1935 werd dit aantal herhaald teruggevonden. Bij de eigen inventarisatie vanaf 2015 zijn er echter maar 2 van deze 6 nog teruggevonden. Bijkomend konden via oude bouwkaarten vastgesteld worden dat er op Vrasene ooit nog zeker 9 locaties waren waar ooit plannen voor waren een bunker te bouwen. Er staan geen nieuwe locaties meer op van nog zeker gebouwde bunkers. Dit wil dus zeggen dat er zo goed als zeker allicht nog 1 van deze 9 ooit effectief nog gebouwd zal geweest zijn. Welke is totaal onduidelijk op dit moment. Na prospectie zullen al deze locaties ook toegevoegd worden.

Omdat de eigen telling uit het boek "De Hollandstellung" van Hans Sakkers zeker niet de volledige lijn onderzocht, is de telling die daar in terug te vinden is, ook zeer irrelevant om als referentie te gebruiken, wat dan ook niet is gebeurd. Wel zijn de vermelde locaties uit het boek mee opgenomen in de zoektocht die in dit geval wel in eerste instantie de volledige linie besloeg tussen Maldegem en Vrasene (grondgebied Oost-Vlaanderen).

Hieronder alvast de situatie van structuren door www.bunkergordel.be teruggevonden, Mocht u er meer info over kunnen geven over ontbrekende zaken, aarzel niet dit door te geven op info@bunkergordel.be. Weet dat aanvullende details over bunkers aangeduid met cirkeltjes omdat de 100% exacte locatie mij ontbreekt, zeker ook altijd welkom zijn.

Elk aangeduid bunkertje werd informatief van een eigen veronderstelde indeling voorzien omdat de oude reeds bestaande indelingen vrij onlogisch zijn en er blijkbaar types worden uitgevonden bij de vleet zonder dat ze soms nog van elkaar onderscheidbaar zijn. Er zullen later nog gedetailleerde bunkerfiches worden toegevoegd van de bunkertjes die tijdens de zoektocht ook in de mate van het mogelijke in detail gefotografeerd worden.

Alle onderstaande luchtfoto's zijn afkomstig van Google Earth.

De teruggevonden locaties werden om de deze telling iets visueler te maken van een aparte kleur voorzien. Deze kleuren werden toegepast op onderstaande foto's:

  • Nog bestaande Hollandstellung bunkers - Lichtblauw
  • Structuren die in dezelfde regio zijn opgetrokken maar geen deel uitmaken van de Hollandstellung - Geel. (Geel)
  • Gekende gesloopte structuren - Rood
  • Hollandstellung bunkers reeds vermeld op vorige foto's - Oranje.

Indien de locaties zo goed als correct gekend zijn, zullen de structuren aangeduid worden met een stip in bovengemelde kleur. Indien enkel ongeveer de locatie gekend is, zal dit gebeuren met een cirkeltje in de gemelde kleuren. Ook de grootte van de cirkel zal afhangen van de mate van onduidelijkheid van de te localiseren zone.

Om het intern wat overzichtelijk te maken werd een interne nummering toegepast die niets vandoen heeft met eerder gemaakte en bestaande tellingen van her en der uit het verleden. Het is gewoon een eigen vorm van telling per gemeente. Ga er dan vooral ook alvast niet meer achter zoeken.

De loop van de Hollandstellung in grote lijnen op een kaartje van Vrasene

Vrasene met aansluiting op linie Steendorp - Vrasene (Westabschnitt)

1. Vr L 01 Manschappenbunker - Kruispunt Kleine Laarstraat (30) en Lammerstraat, fraai verwerkt in tuin van woning
2. Vr L 02 Manschappenbunker - Peperdam 30, ingewerkt in een woning

Vrasene is nog een moeilijk gevalletje. Ten opzichte van 1921 en 1935 zijn er alvast 4 bunkers vermist. 3 hiervan kunnen vrij correct geplaatst worden. Daarnaast zijn er nog eens 10 bunkerlocaties die gekend zijn maar waarvan er allicht slechts 1 echt ooit zal gebouwd zijn. Blijft natuurlijk een mysterie dewelke tot op heden. Zolang deze locaties niet uitgeplozen zijn in detail, blijft voorlopig dan ook de vraag of de inventaris op dit grondgebied volledig is, onbeantwoord. De aangeduide locaties zijn zeker ook vrij juist aangeduid.

Als uzelf nog aanvullingen of correcties weet ten opzichte van bovenstaande reeks bunkers op grondgebied Vrasene, gelieve dit dan door te geven, zodat toch eindelijk eens een volledige inventarisatie van wat nog van deze linie bestaat, zou gekomen worden. Gelieve in dat geval te mailen op info@bunkergordel.be. Alvast bedankt voor uw medewerking.

Op grondgebied Vrasene sluit de lijn aan bij de eerder reeds gebouwde Duitse WO I bunkerlinie van Steendorp - Vrasene, ook gekend als de Westabschnitt. Meer details over deze linies op deze link.

Gebruikte externe bronnen:

  • Gebruikte externe bronnen: Boek: "De Hollandstellung - Hans Sakkers, Johan den Hollander en Ruud Murk".
  • De inventaris van de Dienst Erfgoed van de Hollandstellung.